Beton codes: kies de juiste betonsterkteklasse

Met beton codes bepaal je de juiste betoneigenschappen

Beton codes zijn gestandaardiseerde codes die je gebruikt om specifieke eigenschappen en kwaliteiten, zoals de betonsterkteklasse, van een betonmengsel te beschrijven. Beton codes zijn ook een manier om de samenstelling, het beoogde gebruik en de kwaliteitseisen van beton vast te leggen en te communiceren.

Hoe gebruik je beton codes?
Wat is betonklasse?
Wat is betontype?
Wat is situeringsklasse?
Wat is consistentieklasse?
Wat is korrelgrootte?
Welke betonklasse kiezen?
Normen en richtlijnen

Hoe worden beton codes gebruikt?

• Specificatie
  Beton codes helpen ingenieurs, architecten, bouwbedrijven en betoncentrales om de gewenste betonkwaliteit te specificeren. Door een specifieke beton code te gebruiken – bijvoorbeeld in een stortplan– kan duidelijk worden gecommuniceerd welk type beton nodig is.
• Kwaliteitscontrole
  Tijdens de productie en het storten van beton kunnen beton codes worden gebruikt om te controleren of het geleverde beton overeenkomt met de gespecificeerde eisen.
• Ontwerp
  Ingenieurs gebruiken beton codes om de mechanische en duurzaamheidseigenschappen van beton te begrijpen, wat essentieel is voor het ontwerpen van veilige en duurzame bouwconstructies.
• Compliance en regulering
  In Nederland hanteren we de onder andere de Europese Normen (EN), de Nederlandse Normen (NEN), de Nationale Beoordelingsrichtlijnen (BRL) voor beton, bouwbesluiten en -voorschriften. Beton codes helpen bij het aantonen dat een betonmengsel voldoet aan de normen en richtlijnen.
• Onderzoek en ontwikkeling
  In de betonindustrie worden beton codes gebruikt om nieuwe betonmengsels te ontwikkelen en te testen. Door de prestaties van verschillende mengsels te vergelijken aan de hand van hun codes, kunnen onderzoekers verbeteringen en innovaties doorvoeren.

Kortom, beton codes zijn essentieel voor het waarborgen van de kwaliteit, veiligheid en prestaties van beton.

Wat is betonsterkteklasse?

De betonsterkteklasse is een classificatie die de sterkte van beton aangeeft en wordt meestal aangeduid met een ‘C’ gevolgd door twee getallen, bijvoorbeeld ‘C20/25’. De ‘C’ (concrete) verwijst naar de sterkte van het beton, de getallen geven de karakteristieke cilinderdruksterkte en de karakteristieke kubusdruksterkte van het beton aan.

Cilinderdruksterkte en kubusdruksterkte

Het eerste getal (bijv. ’20’ in ‘C20/25′ geeft de karakteristieke cilinderdruksterkte aan in megapascals (MPa).Dit is de druksterkte van een cilindervormig betonmonster met een diameter van 150 mm en een hoogte van 300 mm na 28 dagen uitharden.

Het tweede getal (bijv. ’25’ in ‘C20/25‘) geeft de karakteristieke kubusdruksterke aan in megapascals (MPa). Dit is de druksterkte van een kubusvormig betonmonster met zijden van 150 mm na 28 dagen uitharden.

De afkorting ‘MPa’ staat voor Megapascal. Dat is een eenheid om de druk of spanning aan te geven. 1 MPa is gelijk aan 1 miljoen pascal (Pa). Dit geeft de druksterkte van het materiaal aan, dus hoeveel druk het beton kan weerstaan voordat het faalt of breekt.

De kubussterkte is doorgaans hoger dan de cilindersterkte voor dezelfde betonklasse, omdat de vorm van het testmonster (kubus versus een cilinder) de gemeten sterkte kan beïnvloeden.

Wat is beton type?

Betontype is een verwijzing naar de betonsamenstelling en betoneigenschappen, zoals de gebruikte materialen, verhoudingen, toevoegingen en specifieke kenmerken. Verschillende betontypes zijn ontworpen om verschillende doeleinden te dienen, zoals standaard beton, hoogwaardig beton en speciaal beton. Elk type beton heeft unieke eigenschappen die geschikt zijn voor specifieke toepassingen.

• Standaard: Dit zijn de meest voorkomende betonklassen die worden gebruikt voor reguliere bouwtoepassingen.
• Hoogwaardig: Beton met een hogere sterkte en duurzaamheid, geschikt voor zwaardere en kritieke constructies.
• Speciaal: Betonklassen die zijn ontworpen voor zeer specifieke toepassingen waar extreme sterkte en duurzaamheid vereist zijn.

Wat is situeringsklasse?

Situeringsklasse is een verwijzing naar de omgevingsomstandigheden waarin betonconstructies zich bevinden. Deze omstandigheden kunnen variëren afhankelijk van factoren zoals de locatie van de constructie, het klimaat, de blootstelling aan vocht, chemische invloeden, agressieve stoffen en andere omgevingsfactoren die van invloed kunnen zijn op de duurzaamheid en prestaties van beton.

Situeringsklassen worden gebruikt om betonconstructies te ontwerpen en te specificeren volgens de vereisten die geschikt zijn voor hun specifieke omgeving, om ervoor te zorgen dat ze bestand zijn tegen de heersende omstandigheden en langdurige stabiliteit bieden.

In de situeringsklassen van beton verwijst het cijfer na de letters (bijvoorbeeld XC1, XD2, XS3) naar de specifieke mate van agressiviteit of ernst van de omgevingsconditie waaraan het beton wordt blootgesteld. Deze cijfers helpen bij het verder onderscheiden van de blootstellingsomstandigheden binnen elke hoofdcategorie (XC, XD, XS, XF enz.)

De termen XC en XF verwijzen naar verschillende milieuklassen, die aangeven onder welke omgevingsomstandigheden het beton zal worden blootgesteld. Deze klassen zijn vastgelegd in de Europese norm EN 206-1 en zijn belangrijk voor het bepalen van de juiste betonmengsel om de duurzaamheid en levensduur van de constructie te waarborgen. Hier is een uitleg van beide klassen:

XC Milieuklassen (Corrosie door carbonatatie)

XC-klassen verwijzen naar omgevingen waar het beton blootgesteld is aan risico’s van wapeningscorrosie door carbonatatie. Carbonatatie is een chemisch proces waarbij kooldioxide (CO₂) uit de lucht reageert met calciumhydroxide in het beton, wat leidt tot een verlaging van de pH-waarde en daarmee de passiveringslaag van de wapening kan aantasten, wat corrosie veroorzaakt. Er zijn vier subcategorieën binnen de XC-klasse:

– XC1: Droge of permanent natte omgevingen. Voorbeelden zijn binnenruimtes zonder direct contact met vocht en beton onder water.
– XC2: Nat, zelden droog. Bijvoorbeeld beton in de grondwaterzone of afwisselend in contact met water.
– XC3: Matig vochtig. Beton dat vaak wordt blootgesteld aan vocht, zoals binnenruimtes met een hoge luchtvochtigheid of buitenconstructies beschut tegen regen.
– XC4: Afwisselend nat en droog. Bijvoorbeeld beton dat blootgesteld is aan regen en vervolgens opdroogt.

XF Milieuklassen (Vorst- en dooicycli)

XF-klassen verwijzen naar omgevingen waar het beton blootgesteld is aan vorst- en dooicycli, al dan niet in combinatie met dooizouten. Deze omstandigheden kunnen leiden tot vorstschade aan het beton. De XF-klassen zijn onderverdeeld in vier subcategorieën (XF1, XF2, XF3, XF4).

Wat is het verschil tussen XC-klassen en XF-klassen?

– XC-klassen richten zich op de bescherming tegen corrosie door carbonatatie, wat vooral relevant is voor de duurzaamheid van de wapening in het beton.

– XF-klassen richten zich op de bescherming tegen schade door vorst- en dooicycli, wat vooral relevant is voor de oppervlaktekwaliteit en integriteit van het beton zelf.

Hieronder is een uitleg van enkele veelvoorkomende situeringsklassen:

• XC (Blootstelling aan carbonatatie):
  XC1: Droog of permanent vochtig (bijv. binnenshuis)
  XC2: Nat, zelden droog (bijv. beschutte buitenlocaties)
  XC3: Matige vochtigheid (bijv. buitenmuren blootgesteld aan regen)
  XC4: Cyclische natte en droge omstandigheden

• XD (Blootstelling aan chloride, niet afkomstig van zeewater):
  XD1: Matige vochtigheid
  XD2: Nat, zelden droog
  XD3: Cyclische natte en droge omstandigheden

• XS (Blootstelling aan zeewater):
  XS1: Atmosferische zoutbelasting (bijv. structuren nabij de kust)
  XS2: Permanent ondergedompeld (bijv. zeesteigers)
  XS3: Getijdenzones en spatszones

• XF (Vorst- en dooicycli):
  XF1: Betonnen oppervlakken blootgesteld aan vorst maar niet aan dooizouten. Bijvoorbeeld beton in buitenconstructies zoals gevels.
  XF2: Betonnen oppervlakken blootgesteld aan vorst en aan water maar niet aan dooizouten. Bijvoorbeeld beton in wateropvangbekkens.
  XF3: Betonnen oppervlakken blootgesteld aan vorst en aan dooizouten, zoals bij wegen en trottoirs die worden bestrooid.
  XF4: Betonnen oppervlakken blootgesteld aan vorst, dooizouten en vocht. Bijvoorbeeld beton in parkeergarages of brugdekken waar veel gebruik wordt gemaakt van dooizouten.

Wat is consistentieklasse?

Consistentieklasse is een verwijzing naar de mate van vloeibaarheid of de viscositeit van vers beton. Het geeft aan hoe gemakkelijk het beton kan worden verwerkt en gevormd tijdens het storten. Consistentie wordt gemeten door de weerstand van beton tegen vervorming te beoordelen, bijvoorbeeld door het gebruik van een conische trechter of door visuele inspectie van de betonmix.

Verschillende consistentieklassen worden gebruikt om verschillende toepassingen van beton te specificeren, variërend van zeer vloeibaar beton voor toepassingen waarbij gemakkelijke verwerking en het bereiken van complexe vormen nodig zijn, tot stijver beton voor structurele elementen waar precisie en stabiliteit belangrijk zijn.

De aanduiding van de consistentieklasse van beton met “F” of “S” hangt af van de norm of het systeem dat je gebruikt om de consistentie te classificeren. Beide aanduidingen verwijzen naar de vloeibaarheid of werkbaarheid van het beton, maar ze worden in verschillende contexten gebruikt:

• F-klassen:
  De “F” aanduiding wordt voornamelijk gebruikt in Europese normen, zoals de EN 206-1. De “F”-aanduiding staat voor “Flow”, wat verwijst naar de uitvloeimaat van het beton. De uitvloeimaat wordt gebruikt om het vloeigedrag van zelfverdichtend beton te beoordelen. Voorbeelden zijn F1, F2, F3, enz., waarbij een hoger nummer een grotere vloeibaarheid aangeeft. Deze klassen zijn vooral relevant voor zelfverdichtend beton en andere betonsoorten met een hoge vloeibaarheid.
• S-klassen:
  De “S” aanduiding wordt vaak gebruikt in zowel Europese als andere internationale normen. De “S”-aanduiding staat voor “Slump”, wat verwijst naar de inzakking van het beton. Met behulp van de “slump test” wordt de inzakking van verdicht beton bepaald.  Voorbeelden zijn S1, S2, S3, enz., waarbij een hoger nummer een grotere inzakking en dus een grotere vloeibaarheid aangeeft.

In de praktijk maak je de keuze tussen het gebruik van “F” of “S” aan de hand van de geldende normen en richtlijnen zoals bouwbesluiten en voorschriften, de aard van het betonmengsel en de toepassing ervan.

Wat is korrelgrootte?

De korrelgrootte van beton is een verwijzing naar de maat van het grind dat wordt gebruikt om het betonmengsel te maken. De korrelgrootte is belangrijk voor de sterkte, duurzaamheid en afwerking van het beton.

De code “4/16” geeft een specifieke korrelgrootteverdeling aan. In dit geval een minimale grootte van 4 mm en een maximale grootte van 16 mm. Dit type grind (4/16) wordt fijn grind genoemd en wordt gebruikt in betonmortel dat je wilt verpompen met een aanhangerpomp of kleine betonpomp.

De keuze voor een bepaalde korrelgrootte hangt af van het beoogde gebruik van het beton. Voor een fijnere afwerking kies je voor een fijnere korrelgrootte. De korrelgrootteverdeling heeft invloed op de waterbehoefte, de verwerkbaarheid en de sterkte van het beton.

De juiste balans tussen fijne en grove aggregaten zorgt voor een homogeen mengsel dat makkelijk te storten en te verdichten is.

Betonpomp en toeslagmateriaal

Wanneer je beton wilt verpompen met een betonpomp moet je rekening houden met de juiste vloeibaarheid en samenstelling van het beton. Voor een optimale doorvoer van de betonmortel gebruik je bij de inzet van een kleine betonpomp of pompmixer grind met een korrelgrootte van 4/16 mm.

Voor het verpompen van beton met een korrelgrootte van 16 mm of meer zijn speciale betonpompen nodig, die zijn ontworpen om met grove aggregaten om te gaan.

Hoe kies je de juiste betonklasse?

Het kiezen van de juiste beton code (of betonsterkteklasse) voor je project is belangrijk om de duurzaamheid, sterkte en prestaties van het beton te waarborgen. Ook de beton prijs per kuub wordt deels bepaald door welke betoneigenschappen je kiest. Hieronder zijn nog enkele overwegingen op een rij, om je te helpen de juiste beton code voor je project te kiezen:

• Bepaal de vereiste sterkte
  Overweeg de belastingen en krachten waaraan het beton zal worden blootgesteld, zoals verkeersbelasting, windbelasting of aardbevingsbelasting. Voor constructies zoals funderingen, muren en vloeren kan een lagere sterkteklasse voldoende zijn, terwijl voor bruggen, hoogbouw en andere kritieke structuren een hogere sterkteklasse nodig kan zijn.
• Overweeg de omgevingsfactoren
  Voor beton dat wordt blootgesteld aan agressieve omgevingen, zoals zeewater, chemicaliën of bevriezing en dooi, zijn specifieke betonklassen met hogere duurzaamheidseisen nodig. De situeringsklasse in de beton code helpt je de juiste keuze te maken op basis van de omgevingsfactoren.
• Kies de juiste consistentie en verwerkbaarheid
  Afhankelijk van de toepassing en de stortwijze (bijv. pompen) moet je de juiste vloeibaarheid van het beton kiezen.
• Overweeg speciale eigenschappen
  Voor sommige projecten zijn speciale eigenschappen zoals zelfverdichtend beton, lichtgewicht beton of vezelversterkt beton nodig.
• Raadpleeg lokale bouwbesluiten, voorschriften en normen
  In Nederland en Europa zijn er specifieke bouwvoorschriften, normen en richtlijnen die de eisen voor betonkwaliteit en -sterkte vaststellen. Zorg ervoor dat je keuze voldoet aan de voorschriften.

De bovenstaande stappen helpen je bij het bepalen van de beton code die voldoet aan de voorschriften en de prestatie-eisen van je project.

Normen en richtlijnen betoneigenschappen

De voorwaarden waaraan mengselsamenstellingen in Nederland en Europa aan moeten voldoen zijn onder meer vastgelegd in de normen NEN-EN 206 “Specificatie, eigenschappen, vervaardiging en conformiteit” en NEN 8005, de Nederlandse invulling van NEN-EN 206.

Nationale Beoordelingsrichtlijnen (BRL) voor beton

Normen en richtlijnen worden regelmatig bijgewerkt, herzien of vervangen, en er kunnen nieuwe normen worden geïntroduceerd.

Ook kunnen er specifieke normen zijn voor zeer gespecialiseerde toepassingen of producten.

Wanneer je op zoek bent naar het complete overzicht van actuele bouwnormen, richtlijnen en certificeringen raden we je aan om de officiële websites van NEN (Nederlands Normalisatie-instituut) of Kiwa (Keurings Instituut voor Waterleiding Artikelen) te raadplegen.

Raadpleeg de websites van de Rijksoverheid voor (lokale) bouwregels en besluiten, BENG-eisen (Bijna Energie Neutraal Bouwen) en andere ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving.

Heb je geen ervaring met beton storten en twijfel je over de juiste betonsterkteklasse? Neem gerust contact met ons op! Wil je snel en vakkundig beton laten storten? Doe gratis een vrijblijvende offerteaanvraag

Bronnen

1. Engipedia: concrete characteristics according to Eurocode 2
https://apps.engipedia.com/articles/strength-and-deformation-characteristics-for-concrete-according-to-eurocode-2-1992-1-1/

2. Joost de Vree: betonsterkteklassen
https://www.joostdevree.nl/shtmls/sterkteklasse.shtml

3. Betonlexicon: methode om de consistentie van vloeibaar te meten beton
https://www.betonlexicon.nl/U/Uitvloeimaat

4. Kiwa: betoncertificering
https://www.kiwa.com/nl/nl/markten/bouwmaterialen/sectoren/beton

5. NEN: bouwnormen
https://www.nen.nl/bouw